بی بدیل پرداز: هویت بشر در جهانی که در آن شاهد اوج گیری هوش مصنوعی هستیم، به شدت تغییر خواهدنمود. مفاهیم من و دیگری، دیگر آن معانی سابق خودرا نخواهند داشت.
خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سامان سفالگر: در طرح کلی تحقق تمدن نوین اسلامی توجه به تربیت انسان های تراز تمدنی و تولید فکر، بالاتر از پیش ضروری به نظر می آید. بمنظور تولید فکر، باید علوم تأثیرگذار در عرصه تمدن سازی مدنظر قرار گیرد. این علوم، همان علوم انسانی است که پایه حکمرانی شمرده می شود. در مرکز توجه ما، علوم پیشران تمدن سازی است که باتوجه به خاصیت های هوش مصنوعی، می توانیم آنرا از این قسم درنظر بگیریم. توجه به هوش مصنوعی، می تواند جهش فراوانی در عرصه تمدن سازی برای ما داشته باشد.
یکی از بحث های جدی، توجه به آینده دنیایی است که تمدن سازی در آن صورت می گیرد. زمانی هوش مصنوعی، مجرد بود؛ اما الان هوش مصنوعی، از بستر فضای مجازی بهره می گیرد و آنرا مدیریت می نماید. امروز از این راه می توانند اطلاعات فرد فرد ما را شناسایی کنند و بفهمند که ما از چه محتواهایی استفاده می نماییم و این که علاقه، فکر، خواب و خوراک ما چگونه است.
هوش مصنوعی، مبتنی بر استفاده از این داده های بزرگ یا بیگ دیتاست. الگوریتم های مختلف داده کاوی که قابلیت پردازش اطلاعات را داده، به همراه جامعه شناسی و روانشناسی، این توانایی را می دهد تا شما رسانه های اجتماعی را تحلیل کنید و داده های خیلی خوبی از اینها به دست آورید. هوش مصنوعی، با اهمیت ترین کاری که امروز در دهکده جهانی انجام می دهد، حکمرانی
هوشمند است.
لازمه بهره مندی علوم انسانی اسلامی از هوش مصنوعی، تمرکز، رصد و پایش کارهای بهروز در دنیا در حوزه هوش مصنوعی است. اتفاقی که درحال وقوع است، این است که دنیا بطورکامل در بستر فضای مجازی سامان پیدا می کند. بحث های سایبرنتیک، واقعیت و هویت، سه مؤلفه ای است که در عمل توانسته فضای سایبری، اینترنت، رسانه های اجتماعی و فضای رسانه ای را شکل دهد و در نهایت، جهان مجازی اتفاق بیفتد. در این شبکه جهان مجازی، همه آن چه انسان نیاز دارد، با نشانی، مشخص است و در عمل تمدن بعدی، پس از تمدن صنعتی، تمدن سایبری است. باید توجه داشت که اگر ما بدنبال تمدن نوین اسلامی هستیم، بستر آن، فضای مجازی است. پیشران این تمدن، هوش مصنوعی و علوم شناختی است. [۱]
در این رابطه، خیلی از صاحب نظران و مفسرین، دیدگاه های مختلفی را در مورد هوش مصنوعی و تأثیرات جدی و قابل توجه آن بر زندگی بشر مطرح و منتشر می کنند. در این بین، یکی از جلوه های عینی اثرگذاری هوش مصنوعی، بر اخلاق و فرهنگ و جنس اندیشه انسان ها است. موضوعی که در عمل از ظهور یک جهان گفتمان تازه و فضای جدید جهت زندگی بشر خبر می دهد. از ین جهت، خبرگزاری مهر در گفتگو با مثنی عبدالله، نویسنده و تحلیلگر مالزیایی، به واکاوی چند سوال مهم و محوری در این رابطه پرداخته است. او در بخش نخست این گفتگو عنوان کرد: «وقتی هوش مصنوعی در سبک زندگی انسان ها نفوذ کند و در شیوه اندیشیدن، کار کردن و طور کلی زیست آنها اثرگذار باشد، این بدان معناست که این پدیده جدید بدون تردید حامل تبعات و نتایج فرهنگی نیز است. اگر بگوییم اوج گیری و ظهور هوش مصنوعی در زندگی بشر می تواند با یک انقلاب فکری بزرگ نیز همراه شود. در حقیقت، بشریت نیاز به یک دگردیسی بزرگ را حس خواهدنمود. جنبه های منفی این مساله خطرناک تر و جدی تر به نظر می رسند. در سالهای اخیر، ظهور تعدادی از فناوری های هوش مصنوعی سبب شده اند تا نگرانی های جدی در مورد استفاده باندهای تبهکار از آنها ایجاد شود. به عنوان مثال، این که می بینیم فناوری های هوش مصنوعی می توانند زمینه را برای تقلید صدای افراد فراهم آورند حقیقتاً چالش زا است.»
آنچه در ادامه می خوانید بخش دوم این گفتگو است:
* ماجرای هوش مصنوعی چه ابعاد مثبتی می تواند جهت زندگی بشریت داشته باشد؟
اجازه دهید به مثالی که قبل تر به آن اشاره کردم و بُعد منفی ماجرا را مورد توجه قرار می داد بپردازم. قبل تر گفتم که افراد کلاهبردار با بهره گیری از فناوری هوش مصنوعی صدای دیگران را بازسازی کرده و مبادرت به سوءاستفاده می کنند.
این در صورتی است که نتایج تحقیقات جدید نشان داده که افرادی که صدای خودرا براثر بیماریهای خاص از دست داده اند، می توانند با ارائه یک نمونه از صدای پیشین خود در قالب فیلم و یا فایل صوتی و غیره، این امکان را داشته باشند که بار دیگر با همان صدا و بوسیله ابزارهای فناورانه، با دیگران صحبت کنند. این یک تغییر مثبت است. در کنار همه اینها، افراد می توانند صدای عزیزانی را که از دست داده اند هم بازسازی کنند و باز هم آنرا بشنوند. این هم تغییر مثبت و جالب است.
در حوزه پزشکی نیز ظهور و اوج گیری فناوری های هوش مصنوعی سبب شده تا تغییرات مثبتی را شاهد باشیم و درصد خطای انسانی در آنها به حداقل ممکن برسد. نمونه های استفاده مثبت از هوش مصنوعی کم نیستند با این وجود، چالش اصلی این است که حکمرانی این حوزه با دشواری ها و چالش های جدی و قابل توجهی هم راه است. این جهانی جدید است که آنرا به سادگی نمی توان مدیریت کرد.
*بیایید کمی به بُعد اندیشه ای ماجرا بپردازیم. تأثیر اندیشه ای ظهور هوش مصنوعی بر زندگی بشر را چه می دانید؟همانطور که قبل تر گفتم، اندیشه و فکر انسان ها باید خودرا از قالب های پیشین جدا کند و قالب های تازه را بپذیرد. در این بین، ظهور سریع هوش مصنوعی و فناوری های در رابطه با آن، نوعی شوک را برای بشریت ایجاد کرده است. انگار در ضمن سالیان آتی و با اوج گیری جلوه های تازه تری از پدیده هوش مصنوعی، باید انتظار آنرا داشته باشیم که خیلی از قالب های سنتی رنگ ببازند. این مساله کمی نیست. دانشگاه، کتاب، پژوهش و مطالعه، همه و همه دستخوش تغییرات جدی می شوند. ما باید خودرا برای چیزهایی آماده نماییم که قبل تر هیچ تصور ذهنی را در مورد آنها نداشته ایم. همین مساله خود یک کار اندیشه ای جدی را می طلبد و البته که ایجاد کننده تغییرات اندیشه ای قابل توجه در زندگی بشر است.
نقطه تاکید در این بین این است که هویت بشر در جهانی که در آن شاهد اوج گیری هوش مصنوعی هستیم، به شدت تغییر خواهدنمود. مفاهیم «من» و «دیگری، دیگر آن معانی سابق خودرا نخواهند داشت. وقتی هویت ها تغییر کنند، فرهنگ نیز دستخوش تغییر می شود و این تغییر فرهنگ، طیف متنوعی از حوزه های در رابطه با زیستِ بشر را تغییر می دهد. موضوعی که باید از همین حالا برای آن تا حد زیادی آماده شد.
[۱] مقاله نقش هوش مصنوعی در پژوهش های علوم اسلامی و انسانی / محمدرضا حسنی آهنگر.